وضعیت برزخی ۱۱ صنعت

این امر به معنای وضعیت برزخی در شامخ شهریورماه است که مطابق آن و با توجه به اینکه میزان صادرات و فروش داخلی بنگاه‌‌‌ها برای سومین ماه متوالی کاهشی بوده و مشکلات تامین مواد اولیه، نقدینگی و نیروی کار متخصص پابرجا مانده است، احتمال رکودی شدن دوباره وضعیت شامخ صنایع برای ماه بعد، دور از انتظار نیست. کارشناسان نیز اذعان دارند که داستان تعهدات ارزی بر واکنش تولیدکنندگان اثر گذاشته است و آنها به سمت کاهش صادرات خود گام برداشته‌اند.
اگر بخواهیم نگاهی اجمالی به وضعیت شامخ صنایع منتخب کشور داشته باشیم، مهم‌ترین مشکلات را می‌‌‌توان در میزان استخدام نیروی انسانی و افت صادرات جست‌‌‌وجو کرد. مدیران خرید کشور بیان می‌کنند که وضعیت صادرات کالاها با افت مواجه شده یا در برخی صنابع ثبات را به خود دیده است. صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی و صنایع فلزی در این میان بدترین وضعیت را به دیدگاه مدیران خود داشته‌‌‌ و دیگر صنایع نیز به آرامش تقریبی دست پیدا کرده‌‌‌اند. هرچند با نگاه به وضعیت اقتصادی و تجاری کشور می‌‌‌توان این موضوع را به آرامش قبل از توفان تشبیه کرد.
شاخص مدیران خرید صنایع منتخب کشور در شهریورماه 1402، وضعیتی به مراتب بهتر از ماه گذشته را سپری کرد. بر همین اساس، شامخ صنایع لاستیک و پلاستیک با رشد 3واحدی در عدد 57.32، صنایع فرآورده‌‌‌های نفت و گاز با رشد تقریبا 5واحدی در عدد 60.18، صنایع نساجی با رشد 9واحدی در عدد 56.94، صنایع ماشین‌سازی و لوازم خانگی با افت 19واحدی در عدد 43.30، صنایع کانی غیرفلزی با رشد 7.5واحدی در عدد 57.71، صنایع فلزی با افت یک‌واحدی در عدد 41.02، صنایع غذایی با رشد 9واحدی در عدد 56.38، صنایع شیمیایی با رشد 4.4واحدی در عدد 54.52، صنایع چوب، کاغذ و مبلمان با رشد 9واحدی در عدد 47.25، صنایع پوشاک و چرم با رشد 9واحدی در عدد 51.67 و سایر صنایع نیز با رشد کمتر از واحد در عدد 49.64 قرار گرفته است.
رشد فروش لاستیک و پلاستیک
کاهش شاخص‌‌‌های کیفی مقدار تولید محصولات و میزان سفارش‌های جدید این صنایع باعث شده است تا دیدگاه مدیران خرید صنایع لاستیک و پلاستیک نسبت به شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش، صعودی باشد. رشد شاخص موجودی مواد اولیه نیز درحالی رخ داده که شاخص قیمت خرید مواد اولیه با رشد قابل‌توجهی مواجه شده است.
نکته قابل توجه این است که در این صنایع، با وجود کاهش شاخص‌‌‌های موجودی انبار، میزان صادرات کالا، قیمت محصولات تولیدشده و مصرف حامل‌‌‌های انرژی که مشخصا نتیجه کاهش فعالیت آنها بوده است، شاخص کیفی میزان فروش محصولات با رشد مواجه شد تا انتظارات تولید نیز با رشد مواجه شود. هرچند نمی‌‌‌توان گمان کرد که این انتظارات برآورده شود.
دلیل افت انتظارات تولید نفت و گاز
در گروه صنایع فرآورده‌‌‌های نفت و گاز با توجه به رشد شاخص میزان تولید محصولات و میزان سفارش‌های جدید، این صنایع مجبور به افزایش مواد اولیه خود شده‌‌‌اند. با این حال افت 5واحدی شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش، گویای ناامیدی این صنایع نسبت به تامین به‌موقع نقدینگی است که ترجیح داده‌‌‌اند با سرعت کمتری کار خود را پیش ببرند. افت شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی را می‌‌‌توان در نتیجه کاهش شاخص قیمت محصولات تولیدشده در این صنایع دید که در نهایت امر باعث شده است تا شاخص انتظارات تولید در ماه آینده برای این صنایع، با افت 5واحدی مواجه شود. باید رشد شاخص موجودی انبار را نیز بر این موضوع موثر دانست. همچنین با توجه به رشد شاخص قیمت خرید مواد اولیه، کاهش سرعت تولید در این صنایع، اتفاقی دور از انتظار نیست. رشد شاخص صادرات و میزان فروش محصولات در این صنایع، مشخصا در نتیجه گشایش‌‌‌های سیاسی رخ‌داده و سهل‌‌‌تر شدن فروش نفت و گاز و فرآورده‌‌‌های آن به جهان است.
روزگار خوش سراغ صنایع نساجی آمد
با توجه به رشد شاخص‌‌‌های مقدار تولید محصولات و میزان سفارش‌های جدید در کنار رشد شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش در صنایع نساجی، شاخص موجودی مواد اولیه این صنایع نیز با کاهش مواجه شده است، بنابراین دور از انتظار نبود که وضعیت شامخ کلی این گروه، شاهد رشدی خوب باشد. البته می‌توان دلیل کاهش شاخص موجودی مواد اولیه را در رشد شاخص قیمت خرید این مواد دید. در عین حال دو شاخص میزان تولید و و میزان فروش نیز با افزایش مواجه شده که این موضوع را نیز می‌توان دلیل دیگری بر کاهش موجودی مواد اولیه و انبار عنوان کرد. شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی در این بخش با رشد مواجه شده است؛ اما احتمال به وقوع پیوستن شاخص 77.78واحدی انتظارات تولید در ماه آینده برای این صنایع، دور از انتظار نیست. حال آنکه با شروع نیمه سرد سال، احتمالا در ماه‌‌‌های ابتدایی با رشد تولید در این صنایع و صنایع پوشاک و چرم مواجه خواهیم شد. دلیل کاهش شاخص میزان صادرات کالا در این صنایع را نیز باید در مشکلات ارزی و موانع راه تجارت جست‌‌‌وجو کرد.
بیم و امید ماشین‌‌‌سازی و لوازم‌خانگی؟
در گروه صنایع ماشین‌سازی و لوازم‌خانگی، افتی چشمگیر در شاخص‌‌‌های مقدار تولید محصولات، میزان سفارش‌های جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، موجودی مواد اولیه، میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی، قیمت خرید مواد اولیه، موجودی انبار، میزان صادرات کالا، قیمت محصولات تولیدشده، مصرف حامل‌‌‌های انرژی و میزان فروش محصولات دیده می‌شود. در نتیجه این امر می‌‌‌توان منطقی دانست که شاخص انتظارات تولید در ماه آینده در شامخ شهریورماه این صنایع، نسبت به مردادماه با کاهش مواجه شده باشد؛ اما این اتفاق صورت نگرفته است. شاخص انتظارات تولید در ماه آینده در شامخ مردادماه این صنایع در عدد 64 قرار گرفته بود و در این ماه، این شاخص در عدد 72.73 جا خوش کرده است. حال باید دید چه دلیلی باعث شده است تا ضرب‌المثل «آدمی به امید زنده‌‌‌ است» در میان مدیران خرید این صنایع رواج یابد و انتظاراتی امیدوارانه نسبت به ماه آتی داشته باشند.
آینده صنایع کانی‌‌‌های غیرفلزی چیست؟
شامخ کلی گروه صنایع کانی غیرفلزی درحالی با رشد مواجه شده است که می‌‌‌توان دلیل آن را در رشد شاخص مقدار تولید محصولات، میزان سفارش‌های جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش و رشد خرید موجودی مواد اولیه برای تولید بیشتر دانست. با وجود این، شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی این صنایع، با افت 5واحدی مواجه شده و در عدد 41.61 قرار گرفته است. البته می‌‌‌توان این موضوع را در نظر گرفت که دلیل افزایش شاخص موجودی مواد اولیه، شاید کاهش شاخص قیمت خرید مواد اولیه نیز باشد. با این حال، شاخص موجودی محصولات تولیدشده نیز در این صنایع با رشد مواجه شده است و با توجه به رشد شاخص‌‌‌های قیمت محصولات تولیدشده، مصرف حامل‌‌‌های انرژی و میزان فروش محصولات، رشد شاخص انتظارات تولید در ماه آینده برای این صنایع، اتفاقی قابل انتظار اما با توجه وضعیت اقتصادی و تجاری کشور، احتمالا نشدنی است. شاهد دیگر این موضوع نیز میزان کاهش شاخص میزان صادرات کالا در این صنایع است که در نتیجه آن، تزریق نقدینگی و ارز به این صنایع با کاهش مواجه خواهد شد.
ضربه پتک کاهش بر سر صنایع فلزی
صنایع فلزی، دیگر صنایعی هستند که با افت شامخ کلی خود مواجه شده‌‌‌اند. با وجود رشد شاخص‌‌‌های مقدار تولید محصولات و میزان سفارش‌های جدید در این صنایع، عدد کیفی این شاخص‌‌‌ها حتی از 40 نیز کمتر است و این شاخص‌‌‌های مهم و حیاتی در وضعیتی رکودی به سر می‌‌‌برند. سرعت انجام تحویل و سفارش این صنایع از بعد شاخصی با کاهش مواجه شده است که می‌‌‌توان آن را نتیجه‌‌‌ای در امر کاهش شاخص میزان فروش محصولات دید. زمانی که فروشی نباشد و نقدینگی به صنایع تزریق نشود، رشد موجودی مواد اولیه و کاهش میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی از بعد شاخصی برای تولید بیشتر، امری غیرمنطقی است که می‌‌‌تواند منتج به ورشکستگی این صنایع شود. البته رشد شاخص قیمت خرید مواد اولیه نیز بر کاهش شاخص موجودی مواد اولیه این صنایع تاثیر مستقیم دارد. در نتیجه تولید پایین این صنایع، مدیران خرید ترجیح داده‌‌‌اند فروش خود را از محصولات دپویی داشته باشند و به همین سبب، شاخص موجودی انبار صنایع فلزی با کاهش مواجه شده است. صنایع فلزی ایران از صنایع قدرتمند در عرصه جهانی هستند و شاید دلیل رشد 3واحدی شاخص صادرات کالا، برخی گشایش‌‌‌های تجاری برای این بخش از صنعت ایران است. با این حال، شاخص انتظارات تولید در ماه آینده این صنایع، با وجود رشد 11.36واحدی خود، اتفاقی تقریبا نشدنی است.
روزگار شیرین صنایع غذایی
صنایع غذایی هم جزو صنایعی بود که در ماه‌‌‌های اخیر وضعیت خوشی را سپری نکرده بود و حال اما، شامخ این گروه در عدد 56.38 قرار گرفته است. به‌رغم کاهش شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی که امری تقریبا مشترک در میان اکثریت صنایع بود، با رشد شاخص مقدار تولید محصولات، میزان سفارش‌ها، سرعت انجام تولید و تحویل سفارش، موجودی مواد اولیه، قیمت محصولات تولیدشده، مصرف حامل‌‌‌های انرژی، موجودی انبار و میزان فروش محصولات، امری طبیعی است که انتظارات تولید محصولات غذایی در ماه آتی با رشد مواجه شود و اگر مدیران این بخش بتوانند شرایط را به‌خوبی پیش ببرند، احتمال نزدیکی مقدار تولید محصولات در ماه آینده با عدد شاخص اعلامی این ماه، وجود دارد. این بخش نیز با کاهش شاخص میزان صادرات مواجه شده است که به گواه کارشناسان، دلیل این موضوع نبود رغبت برای تولید در نتیجه مشکلات تعهد ارزی است.
حرکت پلکانی صنایع شیمیایی به سوی رشد
شامخ کلی صنایع شیمیایی کشور با رشد 4.42واحدی در عدد 54.52 قرار گرفته است. در این صنعت نیز با رشد شاخص مقدار تولید محصولات، میزان سفارش‌های جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، میزان فروش محصولات، قیمت محصولات تولیدشده، موجودی انبار، میزان صادرات و مصرف حامل‌‌‌های انرژی به‌رغم رشد شاخص قیمت خرید مواد اولیه که باعث کاهش شاخص میزان موجودی مواد اولیه نیز شد، می‌‌‌توان انتظارات مثبتی را برای ماه آتی در نظر گرفت. حال آنکه مدیران خرید این بخش انتظاراتی پایین‌تر از ماه گذشته را برای ادامه راه تولید خود دارند. می‌‌‌توان این موضوع را به نوعی واقع‌بینی بیشتر مدیران این بخش دانست که ترجیح می‌دهند با در نظر گرفتن همه جوانب امر، انتظارات خود برای تولید را اعلام کنند. میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی از بعد شاخصی در این صنعت نیز با کاهش مواجه شده است و می‌‌‌توان مشکلات تامین نیروی انسانی و تامین نقدینگی لازم برای استخدام نیروی انسانی را دلیل این موضوع دانست.
تغییر مسیر چوب، کاغذ و مبلمان به سوی وضعیت خوب
شامخ گروه صنایع چوب، کاغذ و مبلمان نیز با رشدی پلکانی در این ماه مواجه شده است. با افزایش شاخص‌‌‌های مقدار تولید محصولات، میزان سفارش‌های جدید، میزان فروش محصولات، مصرف حامل‌‌‌های انرژی، میزان صادرات کالا، میزان موجودی انبار و کاهش قیمت محصولات تولیدشده و موجودی مواد اولیه در نتیجه افزایش قیمت خرید مواد اولیه، انتظار می‌رود وضعیتی تقریبا ثابت در این صنعت پیموده شود و با توجه به کاهش انتظارات تولید برای ماه آینده در این صنعت، به نوعی می‌‌‌توان چنین موضوعی را نزدیک به واقعیت دانست. مدیران خرید این بخش با کاهش 6.67واحدی انتظارات تولید خود، انتظار قرارگیری شاخص تولید محصولات در عدد 60 را پیش‌بینی کرده‌‌‌اند. اگر این صنایع بخواهند رویه فعلی خود را در پیش گیرند، احتمال وقوع چنین چیزی بعید نیست. مشکلات استخدام نیروی کار، گریبان این صنایع را نیز گرفته است؛ اما میزان تغییرات این شاخص در صنایع چوب، کاغذ و مبلمان، عددی کوچک است.
یخ‌زدگی در فصل سرد پوشاک و چرم
با وجود اینکه شامخ کلی صنایع پوشاک و چرم با افزایش تقریبا 9واحدی مواجه شده است و شاخص‌‌‌های مقدار تولید محصولات، میزان سفارش‌های جدید، میزان فروش محصولات، میزان صادرات کالا، میزان موجودی انبار، میزان موجودی مواد اولیه، سرعت انجام و تحویل سفارش و مصرف حامل‌‌‌های انرژی در کنار قیمت محصولات تولیدشده این صنایع با رشد رو‌‌‌به‌‌‌رو شده‌‌‌اند، شاخص انتظارات تولید در ماه آتی نسبت به ماه قبل، 27واحد کاهش یافته است. این درحالی است که با آغاز فصول سرد سال، تغییرات فصلی تولید باید بر این صنایع تاثیر مثبت بگذارد و باعث رشد انتظارات تولید برای ماه آتی شوند. گویی مدیران خرید این صنایع، بیشتر از دیگر صنایع نسبت به وضعیت فعلی تولید و تجارت کشور واکنش نشان داده‌‌‌ و به صورتی ناامیدانه‌‌‌ نظرات خود را اعلام کرده‌اند.
انبار پر سایر صنایع
شامخ گروه سایر صنایع با رشدی تقریبا یک‌واحدی مواجه شده و با رشد مقدار تولید محصولات، به‌رغم اینکه میزان سفارش‌های جدید با کاهش مواجه شده و میزان فروش نیز به همین منوال کاهشی بوده است، این صنایع تصمیم به دپو کردن محصولات خود گرفته‌اند. می‌‌‌توان دلایل این موضوع را کاهش قیمت محصولات تولیدشده و رشد قیمت خرید مواد اولیه دانست. در نتیجه این امر، رویه این صنایع باعث شده است تا آنها برای ماه آتی انتظارات مثبتی داشته باشند و ترجیح داده‌‌‌اند با دپو کردن محصولات تولیدی، خود را آماده ماه‌‌‌های آتی و تامین نیاز تقاضاکنندگان خود کنند.